هر چهار سیم سه‌تار می‌توانند توسط گوشی‌هایی که در انتهای دسته تعبیه شده کوک شوند.
نت پایه‌ی کوک ساز سه تار و تار معمولا نت دو برای سیم یکم است
و بقیه سیم‌ها بر اساس سیم اول کوک می‌شوند.
نت ِ دوی مورد استفاده در سه‌تار، در پیانو سی وسط (Middle C) است.
نت دو در موسیقی ایرانی معمولا یک پرده پایین‌تر از نت دو در موسیقی کلاسیک،
و برابر با سی بِمُل در دیاپازون است.
بعضی اوقات برای تمرین از پایه نت لا برای کوک سیم یکم استفاده میشود
چرا که صدای ساز سه‌تار بم‌تر بوده و گوش نوازنده را آزار نمی‌دهد.
دلیل دیگر برای استفاده از نت ِ لا شل‌تر بودن سیم‌هاست
و در نتیجه آسیب کمتری به سیم سه‌تار رسیده و عمر مفید آن بالا می‌رود؛
در عین حال که اجرای تکنیک‌هایی مانند مضراب ریز روی سیم شل آسان‌تر است.
معمولا برای هر دستگاه کوک خاصی در نظر گرفته میشود،
اما بسته به دستگاه، احساس نوازنده سه‌تار و تم آهنگ مورد نظر می‌تواند متفاوت باشد.
عوض شدن کوک ساز سه تار در هر دستگاه و آواز در موسیقی ایرانی
منجر به عوض شدن حال و هوای آهنگ‌ها میشود
اما می‌توان با استفاده از کوک ِ دستگاه‌ها و آوازهای مختلف،
آهنگ‌های مربوط به دستگاه و یا آوازی دیگر را نواخت.
آموزشگاه موسیقی
حالت‌های مختلف کوک ساز سه تار
در ساز سه تار معمولا برای هر دستگاه کوک خاصی در نظر گرفته میشود
نامگذاری سیم‌های سه‌تار برای کوک قراردادی است.
به این معنی که لازم نیست کوک سیم سه‌تار همان نت دیاپازون باشد.
برای مثال در حالتی که قرار باشد سیم اول سه‌تار روی نت دو کوک شود
و سیم دوم روی نت سل، می‌توان هر دو را یک پرده پایین‌تر آورد
و سیم اول را روی نت سی‌بمل و سیم دوم را روی نت فا کوک کرد.
به علت پایین‌تر بودن نت دو در موسیقی سنتی ایرانی نسبت به موسیقی کلاسیک
به میزان یک پرده، کوک ِ سی بمل، فا، سی بمل، سی بمل»
همان کوک ِ دو، سل، دو، دو» شناخته میشود.
در واقع، نامگذاری این کوک ( که در اینجا کوک ماهور است)
به عنوان دو، سل، دو، دو» برای راحتی کار نوازندگان و هنرجویان است
تا نسبت فاصله بین نت مورد استفاده در سیم یکم تا سیم دوم را که ۵ نیم پرده است، درک کنند.
کوک ساز سه تار در دستگاه ماهور
کوک سه‌تار در دستگاه ماهور به عنوان پایه شناخته میشود
و در این کوک، سه‌تار دارای بیشترین وسعت صوتی خود است.
کوک ساز سه تار در دستگاه شور
کوک سه‌تار در دستگاه شور همانند دستگاه ماهور بوده
با این تفاوت که سیم ِ چهارم به جای نت دو، پنج پرده زیر شده و روی نت فا کوک میشود.
کوک سه‌تار در دستگاه شور به این صورت است:
سیم یک روی دو کوک میشود ، سیم دوم روی سل
همچنین سیم سوم دوباره روی دو ، و سیم چهارم کوک فا میگیرد
متعلقات شور
آوازهای ابوعطا، بیات ترک، افشاری، دشتی و بیات کرد
با اینکه از متعلقات دستگاه شور هستند، اما هر یک دارای کوک ِ جداگانه‌ای هستند.
کوک ساز سه تار در دستگاه همایون
کوک مورد استفاده برای دستگاه همایون دقیقا مانند کوک ِ مورد استفاده در آواز ِ ابوعطاست.
در نوازندگی آواز بیات اصفهان نیز از همین کوک برای سه‌تار استفاده میشود.
درباره این سایت